نه دل در دست محبوبي گرفتار، نه سردرکوچه باغي برسردار، از اين بيهوده گرديدن چه حاصل؟، پياده مي شوم، دنيا نگهدار

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   شايد آن روز كه سهراب نوشت : تا شقايق هست زندگي بايد كرد، خبري از دل پر درد گل ياس نداشت، بايد اينجور نوشت، هر گلي هم باشي، چه شقايق چه گل پيچك و ياس، زندگی اجبارست

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   من در این کلبه خوشم، تو در ان اوج که هستی خوش باش، من به عشق تو خوشم، تو به عشق هر که هستی خوش باش

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   ای كه از درد دلم با خبری ، قرص دل درد مرا كی می خری؟

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   روزگاري مردم دنيا دلشان درد نداشت، هر كسی غصه اينكه چه مي كرد نداشت، چشم سادگی از لطف زمين مي جوشيد، خودمانيم زمين اين همه نا مرد نداشت

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   کلاس عشق ما دفتر ندارد، شراب عاشقی ساغر ندارد، بدو گفتم که مجنون تو هستم، هنوز آن بی وفا باور ندارد

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   ای غم ، تو که هستی از کجا می آيی؟

هر دم به هوای دل ما می آيی

باز آی و قدم به روی چشمم بگذار

چون اشک به چشمم آشنا می آيی

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   تصوير چشمان تو را در رويا ها كشيدم، باغ گلی از جنس نیلوفر كشيدم، تو گم شدی در جاده های ساكت و دور، من هم به دنبال نفس هايت دويدم

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   باز در کلبه ی عشق،  عکس تو مرا ابری کرد، عکس تو خنده به لب داشت ولی اشک ، چشم مرا جاری کرد

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   شيشه ها شکستنيست، زندگی گذشتنيست، اين فقط محبت است، که هميشه ماندنيست

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   تو اگر باز کنی پنجره ای سمت دلم ، میتوان گفت که من چلچله لال توام، مثل یک پوپک سرمازده در بارش برف ، سخت محتاج به گرمای پر و بال توام

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   راز دل با كس نگفتم چون ندارم محرمی ، هر كه را محرم شمردم عاقبت رسوا شدم ، راز دل با آب گفتم تا نگويد با كسی ، عاقبت ورد زبان ماهی دريا شدم

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   من آن رودم که تنها آب دارم ، نگاهی خسته و بی تاب دارم ، من عشق نور دارم در دل اما ، فقط تصویری از مهتاب دارم

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   فرياد من از داغ توست ، بيهوده خاموشم مکن ، حالا که يادت ميکنم ، ديگر فراموشم مکن ، همرنگ دريا کن مرا ، يکبار معنا کن مرا

بازيچه دست يار بودن عشق است، درپنجه غم شكاربودن عشق است، در محاكمه ای كه يار باشد قاضی ، محكوم طناب دار بودن عشق است

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   ديگه رو خاك وجودم نه گلی هست نه درختی ، لحظه های بی تو بودن می گذره اما به سختی

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   مرا صد بار از خود برانی دوستت دارم، به زندان خيانت هم کشانی دوستت دارم، چه سود از مهر ورزيدن چه حاصل از وفا کردن، مرا لايق بدانی يا ندانی دوستت دارم

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   نگاه ساکت باران به روی صورتم دزدانه ميلغزد، ولی باران نمی داند که من دريايی از دردم، به ظاهر گر چه می خندم، ولی اندر سکوتی تلخ می گريم

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   چندی است که بيمار وفايت شده ام ، در بستر غم چشم به راهت شده ام ، اين را تو بدان اگه بميرم روزی ، مسئول تويی که من فدايت شده ام

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   هر کس بد ما به خلق گوید، ما دیده به بد نمی خراشیم، ما نیکی او به خلق گوییم، تا هر دو دروغ گفته باشیم

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   عاقبت از عشق تو اهل کليسا می شوم، می کشم دست از مسلمانی مسيحا ميشوم ، آنقدر بر کشتی عشقت نشينم همچو نوح، يا به ساحل می رسم يا غرق دريا مي شوم

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   كاش هرگزدرمحبت شك نبود، تك سوارمهرباني تك نبود، كاش برلوحی كه برجان دل است، واژه تلخ خيانت حك نبود

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   آرزو دارم شبي عاشق شوی ، آرزو دارم بفهمی درد را ، تلخی برخوردهای سرد را ، می رسد روزی كه بی من سر كنی ، می رسد روزی كه مرگ عشق را باور كنی

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   رفتی و نديدی که چه محشر کردم، با اشک تمام کوچه را تر کردم، وقتی که شکست بغض تنهايی من، وابستگی ام را به تو باور کردم

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   در خواب ناز بودم شبی، ديدم كسی در ميزند، در را گشودم روی او، ديدم غم است در ميزند، ای دوستان بی وفا، از غم بياموزيد وفا، غم با همه بيگانگی، هر شب به من سر ميزند

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   خوشا آنان كه در بازار گيتی، خريدار وفا بودند و هستند، خوشا آنان كه در راه رفاقت، رفيق با وفا بودند و هستند

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   تو كيستی كه اينگونه بی تو بی تابم؟، شب از هجوم خيالت نمی برد خوابم

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   بی دوست شبی نیست که دیوانه نباشم، مستم اگر ساکن می خانه نباشم

---------------------------- اشعار كوتاه . اس ام اس پيامك . مسیج پیام كوتاه ----------------------------

   آبی تر از آنيم كه بيرنگ بميريم، از شيشه نبوديم كه با سنگ بميريم، تقصير كسی نيست كه اينگونه غريبيم، شايد كه خدا خواست كه دلتنگ بميری

عشق  او  بازاندر اوردم   به  بند          کوشش   بسیار نامد      سودمند

عشق    دریایی      کرانه    ناپدید        کی توان کردی  شنا ای هوشمند

عشق را خواهی که تا پایان بری          بس  که    بپسندید   باید    ناپسند

زشت  باید  دید و  انگارید خوب          زهر باید  خورد  و  انگارید  قند

توسنی    کردم      ندانستم  همی          گز کشیدن  تنگ  تر گردد  کمند

                                                                     رابعه بنت کعب

    علی کوچیکه

    علی كوچیكه

    علی بونه گیر

    نصف شب از خواب پرید

    چشماشو هی مالید با دس

    سه چار تا خمیازه كشید

    پا شد نشس

    چی دیده بود ؟

    چی دیده بود ؟

    خواب یه ماهی دیده بود

    یه ماهی انگار كه یه كپه دو زاری

    انگار كه یه طاقه حریر

    با حاشیه منجوق كاری

     انگار كه رو برگ گل لاله عباسی

    خامه دوزیش كرده بودن

    قایم موشك بازی می كردن تو چشاش

    دو تا نگین گرد صاف الماسی

    همچی یواش

    همچی یواش

    خودشو رو آب دراز می كرد

    كه بادبزن فرنگیاش

    صورت آبو ناز می كرد

    بوی تنش بوی كتابچه های نو

    بوی یه صفر گنده و پهلوش یه دو

    بوی شبای عید و آشپزخونه و نذری پزون

    شمردن ستاره ها تو رختخواب رو پشت بون

                                     ریختن بارون رو آجر فرش حیاط

    بوی لواشك بوی شوكولات

    انگار تو آب گوهر شب چراغ می رفت

    انگار كه دختر كوچیكه شاپریون

    تو یه كجاوه بلور

    به سیر باغ و راغ می رفت

    دور و ورش گل ریزون

    بالای سرش نور بارون

    شاید كه از طایفه جن و پری بود ماهیه

    شاید كه از اون ماهیای ددری بود ماهیه

    شاید كه یه خیال تند سرسری بود ماهیه

    هر چی كه بود

    هر كی كه بود

    علی كوچیكه

    محو تماشاش شده بود

    واله و شیداش شده بود

     همچی كه دس برد كه به اون

    رنگ روون

    نور جوون

    نقره نشون

    دس بزنه

    برق زد و بارون زد و آب سیا شد

    شیكم زمین زیر تن ماهی وا شد

     دسه گلا دور شدن و دود شدن

    شمشای نور سوختن و نابود شدن

    باز مث هر شب رو سر علی كوچیكه

    دسمال آسمون پر از گلابی

    نه چشمه ای نه ماهیی نه خوابی

    با د توی بادگیرا نفس نفس می زد

    زلفای بید و میكشید

    از روی لنگای دراز گل آغا

    چادر نماز كودریشو پس می زد

    رو بندرخت

    پیرهن زیرا و عرق گیرا

     میكشیدن به تن همدیگهو حالی بحالی میشدن

    انگار كه از فكرای بد

    هی پر و خالی میشدن

    سیرسیركا

    سازار و كوك كرده بودن و ساز می زدن

    همچی كه باد آروم می شد

    قورباغه ها ز ته باغچه زیر آواز می زدن

    شب مث هر شب بود و چن شب پیش و شبهای دیگه

    آمو علی

    تو نخ یه دنیای دیگه

    علی كوچیكه

    سحر شده بود

    نقره نابش رو میخواس

    ماهی خواابش رو می خواس

    راه آب بود و قر قر آب

    علی كوچیكه و حوض پر آب

    علی كوچیكه

    علی كوچیكه

    نكنه تو جات وول بخوری

    حرفای ننه قمر خانم

    یادت بره گول بخوری

    تو خواب اگه ماهی دیدی خیر باشه

    خواب كجا حوض پر از آب كجا

    كاری نكنی كه اسمتو

    توی كتابا بنویسن

    سیا كنن طلسمتو

    آب مث خواب نیس كه آدم

    از این سرش فرو بره

    از اون سرش بیرون بیاد

     تو چار راهاش وقت خطر

    صدای سوت سوتك پاسبون بیاد

    شكر خدا پات رو زمین محكمه

    كور و كچل نیسی علی سلامتی چی چیت كمه؟

    می تونی بری شابدوالعظیم

    ماشین دودی سوار بشی

     قد بكشی خال بكوبی

    جاهل پامنار بشی

    حیفه آدم این همه چیزای قشنگو نبینه

    الا كلنگ سوار نشه

    شهر فرنگو نبینه

    فصل حالا فصل گوجه و سیب و خیار بستنیس

    چن روز دیگه تو تكیه سینه زنیس

    ای علی ای علی دیوونه

    تخت فنری بهتره یا تخته مرده شور خونه ؟

    گیرم تو هم خود تو به آب شور زدی

    رفتی و اون كولی خانومو به تور زدی

    ماهی چیه ؟ ماهی كه ایمون نمیشه نون نمیشه

    اون یه وجب پوست تنش واسه فاطی تنبون نمیشه

     دس كه به ماهی بزنی از سرتا پات بو میگریه

    بوت تو دماغا می پیچه

    دنیا ازت رو میگیره

    بگیر بخواب بگیر بخواب

    كه كار باطل نكنی

    با فكرای صد تا یه غاز

    حل مسائل نكنی

    سر تو بذار رو ناز بالش بذار بهم بیاد چشت

    قاچ زین و محكم چنگ بزن كه اسب سواری پیشكشت

    حوصله آب دیگه داشت سر میرفت

    خودشو می ریخت تو پاشوره در می رفت

    انگار می خواس تو تاریكی

    داد بكشه آهای زكی !

    این حرفا حرف اون كسونیس كه اگه

    یه بار تو عمرشون زد و یه خواب دیدن

    خواب پیاز و ترشی و دوغ و چلوكباب دیدن

    ماهی چیكار به كار یه خیك شیكم تغار داره

    ماهی كه سهله سگشم

    از این تغارا عار داره

    ماهی تو آب می چرخه و ستاره دست چین میكنه

    اونوخ به خواب هر كی رفت

    خوابشو از ستاره سنگین میكنه

    می برتش می برتش

    از توی این دنیای دلمرده ی چاردیواریا

    نق نق نحس ساعتا خستگیا بیكاریا

    دنیای آش رشته و وراجی و شلختگی

    درد قولنج و درد پر خوردن و درد اختگی

    دنیای بشكن زدن و لوس بازی

     عروس دوماد بازی و ناموس بازی

    دنیای هی خیابونا رو الكی گز كردن

    از عربی خوندن یه لچك بسر حظ كردن

    دنیای صبح سحرا

    تو توپخونه

    تماشای دار زدن

    نصف شبا

    رو قصه آقابالاخان زار زدن

    دنیایی كه هر وخت خداش

    تو كوچه هاش پا میذاره

    یه دسه خاله خانباجی از عقب سرش

    یه دسه قداره كش از جلوش میاد

    دنیایی كه هر جا میری

     صدای رادیوش میاد

    میبرتش میبرتش از توی این همبونه كرم و كثافت و مرض

    به آبیای پاك و صاف آسمون میبرتش

    به سادگی كهكشوی می برتش

    آب از سر یه شاپرك گذشته بود و داشت حالا فروش میداد

    علی كوچیكه

    نشسته بود كنار حوض

    حرفای آبو گوش میداد

    انگار كه از اون ته ته ها

    از پشت گلكاری نورا یه كسی صداش می زد

    آه میكشید

    دس عرق كرده و سردش رو یواش به پاش می زد

    انگار میگفت یك دو سه

    نپریدی ؟ هه هه هه

    من توی اون تاریكیای ته آبم بخدا

    حرفمو باور كن علی

    ماهی خوابم بخدا

    دادم تمام سرسرا رو آب و جارو بكنن

    پرده های مرواری رو

    این رو و آن رو بكنن

    به نوكران با وفام سپردم

    كجاوه بلورمم آوردم

    سه چار تا منزل كه از اینجا دور بشیم

    به سبزه زارای همیشه سبز دریا می رسیم

    به گله های كف كه چوپون ندارن

    به دالونای نور كه پایون ندارن

    به قصرای صدف كه پایون ندارن

    یادت باشه از سر راه

    هفت هشت تا دونه مرواری

    جمع كنی كه بعد باهاشون تو بیكاری

    یه قل دو قل بازی كنیم

    ای علی من بچه دریام نفسم پاكه علی

    دریا همونجاس كه همونجا آخر خاكه علی

    هر كی كه دریا رو به عمرش ندیده

    اززندگیش چی فهمیده ؟

    خسته شدم حالم بهم خورد از این بوی لجن

    انقده پا به پا نكن كه دو تایی

    تا خرخره فرو بریم توی لجن

    بپر بیا وگرنه ای علی كوچیكه

    مجبور میشم بهت بگم نه تو نه من

    آب یهو بالا اومد و هلفی كرد و تو كشید

    انگار كه آب جفتشو جست و تو خودش فرو كشید

    دایره های نقره ای

    توی خودشون

    چرخیدن و چرخیدن و خسته شدن

    موجا كشاله كردن و از سر نو

    به زنجیرای ته حوض بسته شدن

    قل قل قل تالاپ تالاپ

    قل قل قل تالاپ تالاپ

    چرخ می زدن رو سطح آب

    تو تاریكی چن تا حباب

    علی كجاس ؟

    تو باغچه

    چی میچینه ؟

    آلوچه

    آلوچه باغ بالا

    جرات داری ؟ بسم الله

امیرهوشنگ ابتهاج (هـ. الف. سایه) شاعر و ادیب

- متولد ۱۳۰۶ رشت

- پایان تحصیلات متوسطه در زادگاه

- چاپ اولین مجموعه اشعار با نام "نخستین نغمه ها" در رشت ۱۳۲۵ كه در قالب شعر كلاسیك بود

- انتشار مجموعه "سراب" نخستین تجربه در زمینه شعر نو ۱۳۳۰ انتشارات صفى على شاه

- انتشار اولین مجموعه از سیاه مشق دربرگیرنده شعرهاى ۲۵ تا ۲۹

- انتشار مجموعه "شبگیر" ۱۳۳۲ نشر توس و زوار

- انتشار مجموعه "زمین" ۱۳۳۴ انتشارات نیل

- "چند برگ از یلدا" مجموعه شعر، تهران ۱۳۳۴

- "یادگار خون سرو" ۱۳۶۰

- انتشار مجموعه "سیاه مشق" ۱ و ۲ و ۳ شامل مجموعه غزلیات، رباعى ها، مثنوى ها، دوبیتى و قطعه

- سرپرست واحد موسیقى رادیو حدفاصل ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۶

- مدیر برنامه هاى جاودان موسیقى رادیو: گل هاى تازه و گلچین هفته

- پایه گذار گروه موسیقى چاووش

متشكل از بهترین موسیقیدانان مركز حفظ و اشاعه، محمدرضا لطفى، شجریان و... كه سروده هاى انقلابى اش درآستانه انقلاب، بر حافظه همگان نقش بسته است.

نمی دانم چرا حتم است و واجب       که بر ما یک نفر گردد مواظب

بده  نیمه   بده   اجر  بده   گچ          مکن  با  گفته  استاد  خود  لج

چرا ما  مردم ایران چنینیم               چرا  در حق  هم   دائم    ظنینیم

 دزدان نادان 

دو  نفر دزد خری  دزدیدند              سر تقسیم  به  هم  جنگیدند

اندو بودند چوگرم زد وخورد          دزد سوم خرشان را زدوبرد

 قبله امال

حاجیان رخت چو از مکه برند                  مدتی در عقب سر نگرند

تابه جایی که حرم در نظر است                چشم حجاج  به دنبال سر است

من هم از کوی ببستم بار                         باز با کوی تو دارم سرو کار

چشم دل سوی تو دارم شب وروز               چشم برکوی تو دارم شب وروز

تو   صنم  قبله    امال     منی                     چون کنم صرف اانظر مال منی

روی   بخشنده   تو   قبله    ماست                 مردم    دیده  ما قبله  نماست

 مادر

گویند چو زاد مرا مادر        پستان به دهن گرفتن اموخت

شب ها بر گاهواره من         بیدار نشست و خفتن اموخت

دست بگرفت پا به پا برد      تا شیوه راه رفتن اموخت

یک حرف و دوحرف برزبانم         الفاظ نهاد و گفتن اموخت

لبخند نهاد بر لب من                   برغنچه گل شکفتن اموخت

پس هستی من ز هستی اوست         تا هستم و هست دارمش دوست

پسر بی هنر

داشت عباس قلی خان پسری پسر بی ادب بی هنری

اسم او بود علی مردان خان  کلفت خانه زدستش بی امان

پشت کالسکه مردم می جست دل کالسکه نشین را می خست

هر سحر گه دم در بر لب جو بود چون کرم بر گل رفته فرو

بس که بودان پسر خیره  و بد همه از او بدشان می امد

هر چه میگفت لله لج می کرد دهنش را به لله کج میکرد

هر کجا لانهگنجشکی بوذ بچه گنجشک در اوردی زود

هرچه می دادند می گفت کمست مادرش مات که این جه شکمست

نه پدر از او راضی نه مادر نه معلم نه لله نه نوکر

ای پسرجان من این قصه بخوان تو مشو مثل علی مردان خوان

نوروز کودکان

عید نوروز و اول سال است روز عیش ونشاط اطفال است

همه ان روز رخت نو پوشیدند چای و شربت به خوش دلی نوشند

پسر خوب روز عید اندر رود اول به خدمت مادر

دست بر گردنش کنذ چون طوق دست و سرش ببوسد از سر شوق

گوید این عید تو مبارک باد صد چنین سال نو بینی شاد

بد اید به دست بوس پدربوسه بخشد پذدر به روی پسر

پسر بد چو روزعید شود از همه چیز نا امید شود

نه پدر دوست دارش نه عمو نه کسی عیدی اورد بر او

عیدی ان روز حق ان پسر است  که جب و شریف و باهنر است

باباطاهر همدانی معروف به بابا طاهر عریان، عارف، شاعر و دوبیتی‌سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم هجری ایران و معاصر طغرل بیک سلجوقی بوده‌است. بابا لقبی بوده که به پیروان وارسته می‌داده‌اند و عریان به دلیل بریدن وی از تعلقات دنیوی بوده‌است.

بابا طاهر عریان همدانی بوده و مسلک درویشی و فروتنی او که شیوه عارفان است سبب شد تا وی گوشه  گیر گشته و گمنام زیسته و تفصیلی از زندگانی خود باقی نگذارد .

بابا طاهر از سخنگویان صاحبدل و دردمند بوده و نغمه هایی که شاهد سوز درونی است سروده و نیز رسالاتی به عربی و فارسی تالیف نموده است . از ان جمله مجموعه کلمات قصاری است به عربی که عقاید تصوف را در علم و معرفت  و ذکر و محبت در جملات کوتاه بیان میکند .

بیشتر شهرت بابا طاهر به واسطه دوبیتی های شیرین و موثر عارفانه اوست . از خصوصیات این رباعی ها آن است که با وزن معمول رباعی کمی فرق داشته و به زبان لری سروده شده اند . در تمامی دوبیتی ها باباطاهر از وحدت جهان و دورافتادگی انسان و از پریشانی و تنهایی و ناچیزی و بی چیزی خود یاد کرده و از هجران شکایت نموده و حس اشتیاق معنوی خو را نشان داده است

دو قطعه و چند غزل با گویش لری و مجموعه کلمات قصار به زبان عربی و کتاب سرانجام از آثار دیگر اوست. کتاب سرانجام شامل دو بخش عقاید عرفا و صوفی و الفتوحات الربانی فی اشارات الهمدانی است.

آرامگاه :

در شهر خرم‌آباد بنایی به نام «بقعه باباطاهر» وجود دارد که به اعتقاد برخی زادگاه بابا طاهر است. در مرکز شهر خرم آباد و در ضلع غربی قلعه فلک الافلاک و در کنار خانه قدیمی آخوند ابو مقبره باباطاهر قرار دارد. در گویش لری به «باو طاهر» معروف است اهالی شهر خرم آباد معتقدند این مقبره مربوط به بابا طاهر شاعر و عارف نامدار و سراینده دوبیتی‌های معروف لکی و لری است. سبک بنای مقبره ساده و متشکل از گنبد خانه‌ای با یک ورودی است. ساختمان اصلی آن هشت ضلعی است که چهار ضلع آن هر یک به ابعاد ۵/۲ متر و اضلاع فرعی آن هر یک ۷۰/۱ سانتیمتر است. ارتفاع گنبد تا کف ۶ متر است. محل قبر در داخل سردآبه بوده که بر روی سردآبه و کف بقعه قبری به ابعاد ۵۲ در ۱۰۰ در ۱۷۷ سانتیمتر است. بر روی قبر ضریحی چوبی به ابعاد ۱۲۷ در ۱۲۸ در ۱۹۸ وجود داشته که از بین رفته است. اطاق کوچکی به ابعاد ۵/۲ در ۵ متر به بدنه غربی بنا در دوره معاصر اضافه شده بود که به آن «قلندر خانه» می‌گفتند. این بنا احتمالا مربوط به دوره خوارزمشاهی و به شماره ۱۹۲۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خوشا آنانکه الله یارشان بی              بحمد و قل هو الله کارشان بی

خوشا آنانکه دایم در نمازند              بهشت جاودان بازارشان بی

دلم میل گل باغ ته دیره                     درون سینه‌ام داغ ته دیره

بشم آلاله زاران لاله چینم                  وینم آلاله هم داغ ته دیره

به صحرا بنگرم صحرا ته وینم          به دریا بنگرم دریا ته وینم

بهر جا بنگرم کوه و در و دشت         نشان روی زیبای ته وینم

غمم غم بی و همراز دلم غم             غمم همصحبت و همراز و همدم

غمت مهله که مو تنها نشینم             مریزا بارک الله مرحبا غم

غم و درد مو از عطار واپرس          درازی شب از بیمار واپرس

خلایق هر یکی صد بار پرسند          تو که جان و دلی یکبار واپرس

 اباطاهر معروف به باباطاهر عریان، عارف، شاعر و دوبیتی‌سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم هجری (سده ۱۱م) ایران و معاصر طغرل بیک سلجوقی بوده‌است. بابا لقبی بوده که به پیروان وارسته می‌داده‌اند و عریان به دلیل بریدن وی از تعلقات دنیوی بوده‌است.[۱][۲

برخی معتقدند ترانه ها یا دو بیتی‌های باباطاهر در بحر هزج مسدس محذوف و به لری سروده شده‌است.[۳][۴][۵] برخی محققان زبان وی را راژی و یا راجی و رازی دانسته‌اند که از گویش‌های قدیمی اهالی ری هستند.[۶][۷][۸] دو قطعه و چند غزل و مجموعه کلمات قصار به زبان عربی و کتاب سرانجام از آثار دیگر اوست. کتاب سرانجام شامل دو بخش عقاید عرفا واز خاندان و تحصیلات و زندگی بابا طاهر اطلاعات صحیحی در دسترس نیست اما بنا به نوشته راوندی در راحةالصدور، بابا طاهر در سال ۴۴۷ هجری با طغرل سلجوقی دیدار کرده و مورد احترام او نیز قرار گرفته‌است. در یکی از دوبیتی‌های مشهورش سال تولدش را به حروف ابجد گنجانیده که پس از محاسبه توسط میرزا مهدی خان کوکب به سال ۳۲۶ هجری رسیده‌است. او پس از ۸۵ سال زندگی وفات یافته‌است. آرامگاه وی در شمال شهر همدان در میدان بزرگی به نام وی قرار دارد. بنای مقبره بابا طاهر در گذشته چندین بار بازسازی شده‌است. در قرن ششم هجری برجی آجری و هشت ضلعی بوده‌است. در دوران حکومت رضاخان پهلوی نیز بنای آجری دیگری به جای آن ساخته شده بود. درجریان این بازسازی لوح کاشی فیروزه‌ای رنگی مربوط به سده هفتم هجری بدست آمد که دارای کتیبه‌ای به خط کوفی برجسته و آیاتی از قرآن است و هم اکنون در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود. احداث بنای جدید در سال ۱۳۴۴ خورشیدی با همت انجمن آثار ملی و شهرداری وقت همدان و توسط مهندس محسن فروغی انجام شده‌است. این بنای تاریخی طی شمار ۱۷۸۰ در تاریخ ۲۱ فروردین ۱۳۷۶ به ثبت آثار تاریخی و ملی ایران رسیده‌است. در اطراف بنای جدید فضای سبز وسیعی احداث شده است. همچنین آرامگاه باباطاهر در خرم‌آباد به شماره ۱۹۲۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱۰]

آرامگاه [ویرایش] صوفی و الفتوحات الربانی فی اشارات الهمدانی است. پنج نمونه از رباعیات بابا طاهر

 مو آن رندم که نامم بی قلندر                  نه خون دیرم نه مون دیرم نه لنگر           

چو روز آیه بگردم گرد گیتی                  چو شو گرده به خشتی وانهم سر

ز دست دیده و دل هر دو فریاد                که هر چه دیده وینه دل کنه یاد

بسازم خنجری نیشش ز پولاد                  زنم بر دیده تا دل گرده آزاد

خداوندا که بوشم با که بوشم                   مژه پر اشک خونین تا که بوشم

همم کز در برانن سو ته آیم                    تو کم از در برانی واکه بوشم

هزارت دل بغارت برده ویشه                  هزارانت جگر خون کرده ویشه

هزاران داغ ویش از ویشم اشمر              هنی نشمرده از اشمرده ویشه

چه خوش بی مهربونی هر دوسر بی                      که یک سر مهربونی دردسر بی

اگر مجنون دل شوریده ای داشت              دل لیلی از او شوریده تر ب

باباطاهر شاعر ایرانی به اعتقاد مردم لرستان، لر و از اهالی خرم‌آباد بوده‌است. باباطاهر را در گویش لری بّاوطاهِر تلفظ می‌کنند.در آثار و دوبیتی‌های این شاعر ایرانی از برخی کلمات و اصطلاحات لری استفاده شده‌است و این دلیلی است که مردم لرستان این شاعر را اهل استان خود می‌دانند.

از در درامدی من از خود به در شدم گویی از این جهان به جهان دگر شدم

گوشم به راه تا که خبر می ده زدوست   صاحب خبر بیامد من بی خبر شدم

گفتم ببینمش مگرم درد اشتیاق             ساکن شود بدیدم مشتاق تر شدم

چون شبنم او فتاده بدم پیش افتاب          مهرم به جان رسید و به عیوق بر شدم

دستم نداد قوت رفتن به پیش دوست       چندی به پای رفتم چندی به سر شدم

تا رفتنش ببینم وگفتنش بشنوم               از پای تا به سر همه سمع و بصر شدم

من چشم از چگونه توانم نگاه داشت       مجموع اگر نشستم خرسند اگر شدم

او را خود التفات نبودی به صید من       خویشتن اسیر کمند نظر شدم

گویند روی سرخ تو که زر کرد            اکسیر عشق بر مسم افتاد و زر شدم

هر سبزه که بر کنار جویی رسته است              گویی زلب فرشته خویی رسته است

پای برسر سبزه  تا به خواری ننهی                  کان سبزه زخاک لاله رویی رسته است

اندر دل بی وفا غم و ماتم باد                           ان را که وفا نیست ز عالم کم باد

دیدی که مرا هیچکسی یاد نکرد                       جز غم که هزار افرین بر غم باد

                                              * * *

مکن کاری که پا بر سنگت ایو                       جهان با این فراخی تنگت ایو

چوفردا نامه خوانان نامه خانند                        تو را از نامه خواندن ننگ  ایو

به حرص ارشربتی خود مگیراز من که بد کردم   بیابان بود وتابستان واب سرد استسقا

در اواخر قرن چهارم هجری.ق و در قریه قبادیان از توابع مرو، کودکی زاده شد که بعدها فخر عالم شعر و ادب گردید، او که در واقع از شعرای بزرگ قرن پنجم هجری قمری بشمار می‌رود، در خانواده‌ای متمول بدنیا آمد که از لحاظ مادی در ردیف بزرگان روزگار خود بودند.

شاعر ما یعنی حکیم ابومعین ناصر بن خسرو بن حارث قبادیانی بلخی ملقب به " حجت " از شاعران و نویسندگان بسیار توانا و بزرگ ایران و از گویندگان درجه ی اول زبان فارسی است .

وی در ماه ذی قعده ی سال 394 هجری در قبادیان از نواحی بلخ بدنیا آمد . که نیز در اشعارش به روشنی به آن اشاره شده است .

بگذشت ز هجرت پس سیصد نود و چار      بگذاشت مرا مادر بر مرکز اغبر

 و این انتسابش به قبادیان بلخ نیز در اشعارش نمودار است .

پیوسته شدم نسب به یمگان                        کز نسل قبادیان گسستم

و به همین سبب نیز در اشعار خویش همه جا از بلخ به عنوان وطن و شهر و خانه ی خود سخن می راند .

اما نسبت مروزی که شاعر در سفرنامه ی خود به آن اشاره نموده ، به خاطر اقامت وی در مرو بوده است و گویا مدتی را در آنجا به شغل دیوانی سر کرده و در آنجا خانه و مسکن داشته است .

ناصر خسرو هنوز جوانی تازه بدوران رسیده بود که در واقع ذوق شاعریش شکوفا گشت و اشعارش در اذهان افتاد، و او را سرانجام بدربار کشید او در سالهای بین 411 تا 414 بدبیری شاه رسید و طرف توجه بزرگان قرار گرفت و عنوان " ادیب " و " دبیر فاضل " را از آن خود ساخت و شاه او را با لقب " خواجه خطیر " خطاب میکرده است .

وی در دوره ای از زندگی خویش به این اندیشه افتاد که حقیقت زندگی را درک کند، لذا مسیر زندگی خود را بسویی دیگر کشید و با علمای زمان به بحث و مناظره پرداخت و اما اینها نیز طبع حقیقت جوی شاعر را سیراب نکردند و شاعر برای کسب معرفت راهی ترکستان گشت و سپس بدیار سند و آنگاه هند عزیمت نمود اما از سرگردانی او کاسته نمی‌شد تا این که شبی در خواب سروشی او را ندا در داد که تا کی اینگونه عمر به بطالت می‌گذرانی و برای دفع آن به شراب پناه می‌بری، و حکیم در پاسخ می‌گوید : برای فرار از غم دنیا، چون حکما، تاکنون چیز دیگری نساخته‌اند که غم را بباد دهد و اندوه دنیا را کم کند، سروش غیبی به او می‌گوید چیزی را بطلب که هوش و خرد را زیاد کند، و اشاره بسوی حجاز و کعبه کرد و چون از خواب برخاست با خود عهد کرد که همان گونه که از خواب دوشین برخاست ، از خواب 40 ساله نیز بیدار شود، پس اسباب سفر مهیا نمود و به حجاز رفت و کعبه را زیارت نمود.

این مسافرت 7 سال طول کشید ( همان سفری که اراده کرده ام شما را ، با ناصر خسرو ،  در دشتها و بیابانها ، همراه کنم . ) که در این مدت شاعر چند بار توفیق زیارت خانه خدا را یافت، و نه تنها به سفر حج رفت که در این سفرهای طولانی بدنبال حقیقت بود، او سراسر کشورهای شمالی ایران را سیاحت کرده به جنوب ایران عازم شد، ممالک ارمن، آسیای صغیر ، طرابلس، شام، فلسطین، سوریه را زیر پای گذارد، به سودان و تونس سفر نمود، در مصر با خلفای فاطمی دیدار کرد و به نزد المستنصر بالله خلیفه ی فاطمی ‌بار یافت و لقب حجت را از او گرفت و در این زمان بودکه به مقام بزرگی ، نزد فاطمیان رسید و از طرف امام فاطمیان حجت خراسان گشت و برای نشر تعلیم اسماعیله ماموریت یافت، و چون ناصر خسرو به جمع ا سماعیلیان  پیوست دشمنانش دو چندان گشتند و از این پس در دربار سلاطین سلجوقی نیز جایگاهی نداشت ، زیرا سلجوقیان با شیعیان سخت مخالف بودند، پس بناچار ترک دیار کرد و جلای وطن نمود و یمگان از توابع بدخشان را برای اقامت انتخاب کرد و تا پایان زندگی در این شهر و دیار زیست.

ناصر خسرو بدون شک از جمله شعرای بسیار توانا و سخن آور زبان فارسی است که با طبع نیرومند خود اشعار و سخنان استواری بجای گذارد او پس از اعتقاد به باطنیان در سرودن اشعار نیز تغییر جهت داد و غالب اشعار این دوره از زندگانی شاعر بوی مذهب می‌دهد.

پایه و درجه ی تحصیلات و اطلاعات وی از آثار نظم و نثرش بخوبی معلوم است . او از ابتدای جوانی در کسب علوم و فنون رنج برده بود .

قرآن را از بر بود و در تمامی دانشهای متداول زمان خود از علوم معقول و منقول خاصه کلام و حکمت یونان تسلط تمام داشت .

ناصر خسرو را، گرچه مدتهای مدید در دربار سلاطین گذراند، نمی‌توان شاعری درباری نامید و در این زمینه اشعار زیادی نیز از او به ما نرسیده، که اگر سروده باشد نیز از بین رفته است.

او سخن را به در تشبیه می‌نمود و معتقد بود که در را نباید به پای خوکان  ریخت.

 
مــن آنـم کـه در پای خوکـان نریـزم       مـــر ایـــن قیمتــی در لفــــظ دری را
 

ناصر خسرو آنطوری که از شعرش پیداست در اواخر عمر از غربت بسیار ، رنج می‌برده است .

 
آزرده کــرد کــژدم  غربــت جگــر مرا        گـــویی زبون نیافت به گیتی مگر مرا
 
در حال خویشتن چو همی ژرف بنگرم       صفـــرا همـی بر آید زاندوه بسر مرا
 
گــویم چـرا نشـانه تـــیر زمانه کرد          چـــرخ بلنــــد جـاهـل بیـدادگــر مــرا
 
گر در کمال و فضل بود مرد را خــطر        چون خار و زار کرد پس این بی خطر مرا
 

 

ناصر خسرو بواقع یک شاعر یگانه بود ، او از جمله شعرایی بود که عقیده و مرام خود را محترم می‌شمرد، هر گونه که فکر می‌کرد می‌سرود و هر گونه که می‌سرود زندگی می‌کرد، فکر و شعر و زندگی او چون مهره‌های تسبیح به هم پیوسته بود اشعارش بیشتر جدی بود و می‌توان از شعرش به شخصیت حقیقی او پی برد.

از آثار وی در نظم میتوان به :

1-     دیوان شعرش

2-     مثنوی روشنایی نامه در وعظ و حکمت

3-     سعادتنامه

از آثارش به نثر نیز میتوان به :

1-     سفرنامه که در آن شرح سفر هفت ساله اش آمده است .

2-     خوان و اخوان

3-     گشایش و رهایش

4-     جامع الحکمتین

5-     زادالمسافرین در کلام اسماعیلیه ، تالیف بسال 453 هجری

6-     وجه دین در احکام شریعت بطریق اسماعیلی

7-     دلیل المتحیرین ( جزو آثار گم شده ی اوست )

8-     بستان العقول ( جزو آثار گم شده ی اوست )
اشاره نمود . 
همه ی کتابهای ناصر خسرو به نثری ساده و روان و با زبانی استوار نوشته شده است و یکی از منابع بسیار خوب برای پیدا نمودن اصطلاحات فلسفی و کلامی است .

 وی بسال 481 در یمگان بدخشان درگذشت و در همان دره ی یمگان نیز بخاک سپرده شد .

زندگینامه عبید زاکانی

خواجه نظام الدین (یا مجد الدین)عبید الله زاکانی قزوینی متخلص به عبید شاعر و نویسنده مشهور ایران در قرن هشتم هجری است.از وزارت و صدارت یا مقام بلندی در ردیف آن برای عبید اطلاع دقیقی در دست نیست.اما انقدر معلوم است که در دستگاه پادشاهان محترم بوده است.از آغاز زندگانیش نیز چندان اگاهی نداریم لکن چون به ارباب صدور انتساب داشت مسلما با خط وادب و فنون دبیری و دانش ها و آگاهیهای عمومی که در تمدن اسلامی روزگار او بود آشنا شده و آنها را با هنر شاعری و نویسندگی همراه داشته است.از شعر ها و اثرهای او نیز درجه ی آگاهیش از دانش های زمان و از زبان وادبیات عربی آشکار است و پیداست که بر علم نجوم وقوف داشته است.

در آغاز استیلا شاه شیخ ابو اسحاق اینجو (742-758 ه) بر شیراز عبید از عراق به فارس رفت و در آنجا اقامت گزید و از سال 746 هجری در خدمت شاه شیخ گزرانید و به مدح او و وزیر فاضلش رکن الذین عمید الملک سرگرم بود.پس از کشته شدن شاه شیخ ابو اسحاق عبید علاقه به امیر مبارزه الدین محمد مظفری نشان نداد وآن مرد ریاکار وخونریز را مدحی نگفت. بلکه چندگاهی سلطان اویس جلایری (757-777 ه ) را که در بغداد و تبریز مستقر بود در چند قصیده و یک ترکیب بند ستود و ظاهرا مدتی هم در بغداد در خدمت آن پادشاه و در مصاحبت سلطان ساوجی گذراند.

محمد معروف به ابو نصر فارابی در وسیج فاراب واقع در ترکمنستان شوروی پیشین متولد شد . فاراب بعدها به اترار تغییر نام یافت .فارابی بیشتر عمر خویش را در بغداد گذرانید و در سال 320 - 330 هجری - به دعوت  سیف الدوله همدانی نزد وی رفت ، به شام ومصر هم صفر کرد و سر انجام در دمشق از دنیا رفت .

فارابی در تمام زندکی خویش کار دولتی نداشت و خیلی ساده و با لباسی صوفیانه زندگی میکرد. در فلسفه معتقد بود بین فلسفه افلاطون و ارسطو اختلافی نیست . در سیاست آرای اهل مدینه فاضله را نوشت و برای رهبر آن دوازده شرط گذاشت که این دوازده شرط چنین است

رهبر مدینه فاضله باید :

1. خوش فهم
2. خوش حافظه
3. تیز هوش
4. خوش بیان
5. هوادار آموزش
6. دشمن شهوت پرستی
7. راستگو
8. بزرگ طبع
9. بی اعتماد به مال دنیا
10. هوادار عدل و دشمن ظلم و ستم
11. مقاوم در برابر زور
12. با اراده و جسور

باشد

معروف است ابن سینا کتاب مابعد الطبیعه ارسطو را بارها خوانده بود و نتوانسته بود مضمون آن را درک کندو سر انجام با راهنمایی یک کتاب فروش به تفسیر فارابی در این باره دست یافت و به یاری آن توانست مفهوم های دشوار آن کتاب را دریابد

فارابی یکی از از بنیانگذاران دانش و فلسفه در شرق در زمینه ریاضیات هم کارهای زیادی انجام داده و شاخه های مختلف ریاضیات زمان خود را به جلو برده است. فارابی به طور جدی درباره موضوع های مهم مربوط به روش شناسی ریاضیات کار کرد و نمونه های عالی از کاربرد روش ها و نظریه های ریاضی را در حل مسئله های گوناگون دانش های طبیعی و صنعت ارائه کرد و سرانجام بررسی هایی هایی به کلی تازه در ریاضیات نظری انجام داد . میبینیم موفقیت های فارابی در ریاضیات  در هر سه زمینه استکه به طور دقیق به هم بستگی دارد: روش شناسی ، کاربرد علمی و جنبه های نظری

جالب ترین جنبه ها از نظر تاریخ نظری ریاضی ، بررسی های فارابی در مثلثات و هندسه است . فارابی در کتاب خود به نام شرح مجسطی یکی از نخستین کسانی است که تانژانت و کتانژانت را در دایره مثلثاتی وارد و قضیه سینوس ها و تانژانت ها را برای مثلث کروی قائم الزراویه ثابت کرد

فارابی در رساله ای که در زمینه هندسه نوشته است برای نخستین بار در تاریخ ریاضی به صورت منظم مسئله های مربوط به ساختمانهای هندسی را مطرح میکند که از میان انها به ویژه مسئله های مربوط به ساختمانهای هندسی که به یاری پرگار ثابت رسم میشود رسم سهمی ، رسم چند ضلعی های منظم و همچنین رسم روی کره را میتوان جال توجه دانست

فارابی در نوشته های خود به بنیانهای ریاضیات و به روش طرح مفهوم های اصلی و بنیانی ریاضیات اهمیت زیادی می دهد وی یکی از نخستین کسانی است که در تاریخ ریاضیات اثر معروف اقلیدس به نام اصول را بررسی انتقادی کرده است

فارابی در اثر مشهور خود  احصاء العلوم  دانش ها را بر حسب جنبه آموزشی انها تقسیم بندی میکند. وی شیوه اقلیدس را که بیش از اندازه به روش ترکیب اهمیت می دهد مورد بررسی انتقادی میدهد و برای رسیدن به نتیجه روش تجزیه را هم سفارش می کند:

پایه های هندسه و حساب با دو روش آموخته میشود . روش تجزیه و روش ترکیب ، ریاضیدانان باستانی در نوشته های خود این دو روش را توام می کردند ولی اقلیدس روش خود را تنها با روش ترکیبی نوشت

فارابی در کتاب عظیم خود به نام  موسیقی کبیر  توانست با موفقیت این دو روش را با هم همراه کند . این موضوع را میتوان از این جمله ها که در پیشگفتار کتاب خود آورده است به خوبی فهمید :

تا اینجا از تجزیه استفاده کردیم . برای آنکه هنر موسیقی را به خودی خود بیاموزیم ترکیب را هم به کار میبریم . تجزیه به این مناسبت برای ما لازم است که عنصر ها را در ردیفی که شناخته شده اند منظم کنیم .. یعنی به همان ردیفی که این عنصر ها برای ما شناخته شده اند . برعکس ترکیب این عنصر ها را به ردیفی که در واقع وجود دارند تنظیم میکند

فارابی طرح مفهوم های بنیانی هندسه و اصل های هندسی را در رساله ویژه ای به نام  بررسی دشواری های مقاله اول و مقاله پنجم اقلیدس در هندسه داده است. در اینجا او با اندیشه فلسفی عمیقی درباره سر چشمه مربوط به پیدایش مفهوم های بنیانی هندسه از راه انتزاع تدریجی و گام به گام انها از دنیای مادی ئ ئاقع گفتگو می کند. برای نمونه فارابی با اشاره به تعریف هایی که اقلیدس در مقاله اول اصول خود آورده است مسیر جدا شدن مفهوم های ریاضی را از واقعیت تجزیه و تحلیل میکند . فارابی دو حالت را بررسی میکند نخست این که چیزیرا که نزدیک به احساس مستقیم است مقدم بدانیم ، دوم اینکه چیزی را که نزدیکتر به عقل است در جای اول قرار دهیم

بررسی و مطالعه کتابهای  

1. موسیقی کبیر
2. رساله ساختمانهای هندسی
3. شرح مجسطی
4. و ....

از کتابهای فارابی از نظر روان شناسی علمی اهمیت بی اندازه دارد . کتاب بزرگ موسیقی کبیر نمونه بسیار ارزنده ای برای دانشمندان است که به یاری آن بفهمند چگونه میتوان مسئله های دشوار دانش های طبیعی را به یاری ریاضیات حل کرد

غعالیت های مربوط به روان شناسی آموزشی و روش شناسی علمی فارابی مثل بسیاری از کارهای دیگر دانشمندان ایرانی کم و بیش ناشناخته مانده است و نیاز به بررسی ویزه ای دارد

از نظر فلسفی ، فارابی همراه این سینا و ابو ریحان بیروی تلاش موفق در زمینه عقلانی کردن دین انجام دادند و تلاش کردن جنبه های ناسازگار با منطق را که در مذهب های مختلف وارد شده بود از آن پاک کند که البته با ورود برخی اندیشه های قشری که بعد ها در زیر نفوذ خلفا به مذاهب راه یافت خنثی شد . و دیگر فیلسوف با نفوذی پیدا نشد که بتواند از عهده جوابگویی به آن ها بر آید و یا شجاعت ان را نداشت که در برابر اندیشه هایی چون انچه که محمد غزالی آورده بود بایستد

فارابی در کتاب موسیقی خود ابتدا صوت شناسی را از نظر  فیزیکی مطرح می کند ، گونه های متنوع آواهای طبیعی و غیز طبیعی را شرح می دهد ، بعد به گونه های مختلف سازهایی که در زمان او معمول بوده است میپردازد و سر آخر موسیقی را از نظر غلمی مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد . او به ظاهر نخستین نت نویسی را به صورت عدد می اورد و مجموعه ای از موسیقی ای که در زمان او موجود بو.ده یا از پیشینیان باقی مانده بود ضبط میکند

فارابی در واقع برای نخستین بار در جهان موسیقی علمی را مطرح کرده است و این افتخار برای ایرانیان است که نخستین کتاب موسیقی علمی جهان در ایران و به وسیله فارابی نوشته شده است

محمد غفاری معروف به کمال‌المُلک نقاش ایرانی (زاده ۱۲۲۷ - درگذشته ۱۳۱۹) یکی از مشهورترین و پر نفوذترین شخصیت‌های تاریخ هنر معاصر ایران به شمار می‌آید. وی در یکی از خانواده‌های هنرمند وسرشناس در کاشان چشم به جهان گشود. غفاری پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در کاشان به همراه برادر بزرگترش به تهران آمد و در دارالفنون در رشتهٔ نقاشی ادامه تحصیل داد. پس از گذشت سه سال تحصیل وی در دارالفنون، هنگامی که ناصر الدین شاه از این مدرسه بازدید می‌کردد، کار او را پسندید و وی را به دربار فراخواند.

با حضور در دربار، در ابتدا لقب خان، سپس پیشخدمت مخصوص به وی داده شد و پس از چندی تاثیر آثار محمد غفاری سبب گردید تا ناصرالدین شاه خود به شاگردی وی در آید و او را در ابتدا به لقب نقاش باشی و سپس به لقب کمال الملک منصوب کند. در مدت حضور وی در دربار، او ۱۷۰ تابلو کشید که معروف‌ترین آن‌ها تالار آینه می‌باشد و اولین تابلوییست که آن را امضا کرده است.

پس از مرگ ناصرالدین شاه و به سلطنت رسیدن مظفر الدین شاه، کمال الملک برای ادامه تحصیل در زمینه نقاشی و زبان فرانسوی و همچنین بازدید از موزه‌ها، عازم اروپا شد. او در مدت سه سال در ایتالیا، فرانسه و مدت کوتاهی در اتریش زندگی کرد و در طی این مدت با بازدید از موزه‌های مهم شهرهای فلورانس، رم و پاریس، از آثار نقاشان برجسته‌ای چون روبنس، تیسین و رامبراند در حدود دوازده کپی نقاشی کرد.

بازگشت کمال الملک به ایران، مصادف با انقلاب مشروطه می‌شود. در این هنگام کمال الملک با انتشار مقالات و ترجمه برخی آثار ژان ژاک روسو و دیگر نویسندگان آزادی خواه فرانسه، به سهم خود با حرکت مردم، همراه می‌شود.^[۱] در نهایت در ارديبهشت ۱۳۰۷ وی به روستای حسین آباد نیشابور تبعید شد و مابقی عمر خود را در آنجا گذراند. وی در سال ۱۳۱۹ در سن ۹۵ سالگی در گذشت و پیکر او را در کنار عطار نیشابوری به خاک سپردند.^[۲]

بوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی یا حکیم سنایی (۴۷۳-۵۴۵ قمری)، از بزرگ‌ترین شاعران قصیده‌گو و مثنوی‌سرای زبان پارسی‌ است، که در سدهٔ ششم هجری می‌زیسته است

نورالدّین عبد الرّحمن بن احمد بن محمد معروف به ، ملقب به خاتم الشعرا شاعر، موسیقی‌دان، ادیب و صوفی نام‌دار ایرانی ۲۴ آبان ۷۹۳ - ۲۳ شعبان ۸۱۷ هجری -  بزرگترین استاد سخن بعد از عهد حافظ و به نظر بسیاری از پژوهشگران خاتم شعرای بزگ پارسی گوی است

تخلص او در شعر جامی است وی این تخلص را از دوجهت برگزید ، نخست به خاطر اینکه زادگاهش جام بود و دیگر آنکه رشحات قلمش از جرعه شیخ احمد جام معروف به ژنده پیل سرچشمه می گرفت

پدر بزگ جامی ، شمس الدین محمد دشتی از محله دشت اصفهان بود و به موجب بیدادگری ترکان و آشوب زمان  در سده ۸ قمری به خراسان کوچ کرد و در شهر جام با شهرت دشتی منصب قضاوت یافت و ماندگار شد.و با دختریک نفر از اقاب امام محمد شیبانی ازدواج کرد و ثمره آن کودکی بود به نام احمد و او نیز در همان شهر ازدواج کرد که حاصل ازدواج او پسری به نام عبدالرحمان بود که بعد ها با نام جامی شهرت آفاق گشت

روزگار کودکی و تحصیلات مقدماتی جامی در خرگرد جام،که در آن زمان یکی از تبعات هرات بود در کنار پدرش سپری شد. در حدود سیزده سالگی همراه پدرش به هرات رفت و در آنجا اقامت گزید و از آن زمان به جامی شهرت یافت وی در شعر ابتدا دشتی تخلص می‌کرد، سپس آن را به جامی تغییر داد که خود علت آن را تولدش در شهر جام و ارادتش به شیخ الاسلام احمد جام ذکر کرده‌است.

نظامی گنجه‌ای (گنجوی)، جمال‌الدین ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی متخلص به نظامی (زادهٔ ۵۳۵ در گنجه - درگذشتهٔ ۶۰۷-۶۱۲) شاعر و داستان‌سرای ایرانی‌تبار[۱] پارسی‌گوی قرن ششم هجری، که به‌عنوان پیشواز زندگانی نظامی اطلاعات دقیق در دست نیست و در بارهٔ سال تولد و وفات او نقل‌های تذکره‌نویسان مختلف است. آنچه مسلم در شهر گنجه می‌زیست و در همین شهر وفات یافت.

وی خیلی زود یتیم شد[۳][۴] و از ابتدا توسط دایی مادرش بزرگ شد و تحت حمایت وی تحصل نمود.مادر او از اشراف کرد بوده و این بر پایهٔ یک بیت از دیباچهٔ لیلی و مجنون («گر مادر من رئیسهٔ کرد...») دانسته شده است.[۵] [۳][۶] در باره زادگاه پدری او آنچه در تذکره‌ها آمده بر پایۀ برخی از شعرهای او روستای تا در تفرش است.[۷]

اغلب نظامی گنجوی را به استناد اشعاری متولد روستای تا در تفرش می‏دانند. نظامی خود می‏سراید:

به تفرش دهی هست تا نامِ او .... نـــظامــی از آنـــجا شــده نامجو

شیخ بهایی نیز در اشعار خود به این انتساب اشاره می‏کند:

ز اهل تفرش است آن گوهر پاک ..... ولی در گنجه چون گنج است در خاک

[۸].

از اشاره‌های موجود در خسرو و شیرین دانسته می‌شود که اولین همسر او، کنیزکی که دارای دربند به عنوان هدیه‌ برایش فرستاده بود، زمانی که نظامی سرودن خسرو و شیرین را به پایان رساند و پسرشان محمد هفت سال بیشتر نداشت، از دنیا رفته بوده است.[۹] [۱۰] در لابلای شعرهای نظامی اشاره‌هایی به دو همسر بعدی او نیز دیده می‌شود که هر دو در زمان حیات شاعر درگذشته‌اند.[۱۱]


نظامی از دانش‌های رایج روزگار خویش (علوم ادبی، نجوم، علوم اسلامی و زبان عرب) آگاهی وسیع داشته و این خصوصیت از شعر او به‌روشنی دانسته می‌شود. از معاصران خود با خاقانی دوستی داشت، و در مرثیهٔ او سرود:
همی گفتم که خاقانی دریغاگوی من باشد         دریغا من شدم آخر دریغاگوی خاقانی

نظامی همه عمر خود را در گنجه در زهد و عزلت بسر برد و تنها در ۵۸۱ سفری کوتاه به دعوت سلطان قزل ارسلان (درگذشتهٔ ۵۸۷) به سی فرسنگی گنجه رفت و از آن پادشاه عزت و حرمت دید. نظامی هرچند شاعری مدح‌پیشه نبوده، با تعدادی از فرمانروایان معاصر مربوط بوده است، از جمله: فخرالدین بهرامشاه پادشاه ارزنگان از دست‌نشاندگان قلج ارسلان سلطان سلجوقی روم که کتاب مخزن الاسرار را به نام او کرده است، اتابک شمس‌الدین محمد جهان پهلوان که منظومه خسرو و شیرین به او تقدیم شده است، طغرل بن ارسلان سلجوقی و قزل ارسلان بن ایلدگز که در همین منظومه از ایشان نام برده است، ابوالمظفر اخستان بن منوچهر شروانشاه که لیلی و مجنون را به نام او کرده است.

نظامی در فاصلهٔ سال‌های ۶۰۲ تا ۶۱۲ در گنجه درگذشت و آرامگاهی به او در همان شهر منسوب است.
گنجه، شهر نظامی
برگی از خمسهٔ نظامی، مربوط به ۱۵۴۸ میلادی که در شیراز نگهداری می‌شود.

گنجه از قرن چهام هجری مرکز ولایت ارّان بود، و تا پیش از یورش مغولان از زیباترین شهرهای آسیای غربی به شمار می‌رفت.[۱۲]. نام گنجه، از لغت "گنج" فارسی برگرفته شده است[۱۳]. زبان محاورهٔ مردم ارّان مثل ساکنان سایر نواحی شمال غرب ایران، گونه‌ای از زبان پهلوی (یا فهلوی) بوده است.[۱۴] جغرافی‌نویسان قدیم آن زبان را ارّانی نامیده‌اند. ابن حوقل می‌گوید: «مردم بردعه (مرکز قدیم ارّان) به ارّانی سخن می‌گویند». مقدسی در احسن‌التقاسیم توضیح بیشتر در بارهٔ آن زبان دارد و می‌گوید: «در ارّان به ارّانی سخن ‌می‌گویند و فارسی ایشان قابل فهم است، و در پاره‌ای حرف‌ها به زبان خراسانی نزدیک است.» اما زبان نوشتاری شاعران و نویسندگان آن دیار را «فارسی ارانی» نامیده‌اند (در برابر فارسی دری). آمیزش لهجه‌ها و زبان‌های نواحی مختلف ایران، و رواج سخن خاقانی و نظامی به مدت هشتصد سال در سراسر ایران، موجب شد که بسیاری از تعبیرهای خاص آنان وارد فرهنگها یا زبان شاعران و نویسندگان دیگر شده و جزو فارسی دری درآید. [۱۵]

بنابر قول گیراگوس گاندزاکـِتسی (تاریخنگار و کشیش ارمنی در دوران نظامی گنجوی و خود نیز از اهالی شهر گنجه)، پیش از حمله مغولان به شهر گنجه، شهر گنجه دارای انبوه جمعیت پارسیان و اقلیتی از مسیحیان بود[۱۶]. باید توجه داشت که گیراگوس بین پارسی و عربی و ترک تفاوت می‌گذاشته است و وقتی در متن خود ساکنان شهر گنجه را پارسی می‌خواند منظورش پارسی است نه نام عمومی برای تمام مسلمانان. او برای اعراب از واژه‌ی «تاچیک» (Tachik همان تاجیک یا تازیک = تازی = عرب = مسلمان - نیز بنگرید به نوشتارهای پارسی میانه همچون جاماسپنامه) استفاده می‌کند وعربان را تاچیک می‌خواند. او ترکان را تئورک (T'urk) می‌نویسد. برای نمونه در فصل ۱۸ می‌نویسد که «جلال‌الدین محمد خوارزمشاه سپاهیان خود را از میان ایرانیان(پارسیان) و تاچیکان و تئورکان گرد آورد.» [۱۷].

در کتاب نزهت المجالس نیز شعرهایی از بیست و چهار شاعر پارسی‌گوی اهل گنجه از پیش از یورش مغولان ذکر شده است و وجود این تعداد شاعر پارسی‌گوی تنها از شهر گنجه، که در قرن ششم و هفتم در شمال‏غرب ایران قدم به عرصه گذاشته‏اند و در زبان همگانی ایرانیان ـ فارسی ـ شعر سروده‏اند، نشان‌دهندهٔ رواج بازار شعر و ادب پارسی در عصر نظامی و همچنین مؤید آن است که در ارّان، زبان و ادب فارسی، زبان مردم کوچه و بازار و دربار بوده‌است[۱۸][۱۹] [۲۰].
شاعری و سبک نظامی
نسخهٔ خطی از خمسهٔ نظامی، اثر هنرمند ایرانی کمال‌الدین بهزاد، مربوط به ۱۴۹۴ میلادی، که ماجرای معراج پیامبر اسلام را بازگو می‌کند.

نظامی از شاعرانی است که باید او را در شمار ارکان شعر فارسی و از استادان مسلم این زبان دانست. وی از آن سخنگویانی است که مانند فردوسی و سعدی توانست به ایجاد و تکمیل سبک و روشی خاص دست یابد. اگر چه داستان‌سرایی در زبان فارسی به وسیله نظامی شروع نشده لیکن تنها شاعری که تا پایان قرن ششم توانسته‌است شعر تمثیلی را به حد اعلای تکامل برساند نظامی است.

وی در انتخاب الفاظ و کلمات مناسب و ایجاد ترکیبات خاص تازه و ابداع معانی و مضامین نو و دلپسند و تصویر جزئیات بانیروی تخیل و دقت در وصف مناظر و توصیف طبیعت و اشخاص و به کار بردن تشبیهات و استعارات مطبوع و نو، در شمار کسانی است که بعد از خود نظیری نیافته‌است. [۲۱]

ضمناً بنا بر عادت اهل زمان از آوردن اصطلاحات علمی و لغات و ترکیبات عربی وافر و بسیاری از اصول و مبانی حکمت و عرفان و علوم عقلی به هیچ روی ابا نکرده و به همین سبب و با توجه به دقت فراوانی که در آوردن مضامین و گنجانیدن خیالات باریک در اشعار خود داشت، سخن او گاه بسیار دشوار و پیچیده شده است. با این حال مهارت او در ایراد معانی مطبوع و قدرت او در تنظیم و ترتیب منظومه‌ها و داستان‌های خود باعث شد که آثار او بزودی مورد تقلید قرار گیرد.[۲۲]


نظامی گرچه شاعری داستان‌سراست و بیشتر به داستان‌های عاشقانه و یا به قول خود وی به «هوسنامه‌»ها پرداخته است، ولی او شاعری است حکیم و اندیشه‌ور، آشنا با فرهنگ و تاریخ ایران، که در پس قصه‌ها و هوسنامه‌هایش نکاتی عمیق نهفته است، و به همین سبب است که او چند بار از خوانندگان مثنوی‌هایش خواسته است تا رازها و رمزهای موجود در شعر او را نیز کشف کنند، از جمله در این دو بیت در هفت پیکر:
هر چه در نظم او ز نیک و بد است         همه رمز و اشارت خرد است
هر یک افسانه‌ای جداگانه         خانهٔ گنج شد نه افسانه

[۲۳]

اشعار نظامی گنجوی با سرچشمه فرهنگ ایرانی او، ایران پیشااسلامی و پسااسلامی را وحدت میبخشد[۲۴].


نظامی گنجوی و پیشینیان

پاره‌ای از داستانهای نظامی در شاهنامه نیز آمده است، ولی نظامی از لحاظ سبک و سخنوری از فخرالدین اسعد گرگانی نیز بهره برده است. [۲۵].

او در کتابهای خسرو و شیرین و لیلی و مجنون و اسکندرنامه و هفت پیکر از فردوسی و شاهنامه نام می‌آورد. برای نمونه در اسکندرنامه فردوسی را سخنگوی پیشینه دانای توس میخواند.
از ان خسروی می که در جام اوست         شرف نامه​ی خسروان نام اوست
سخنگوی پیشینه دانای توس         که آراست روی سخن چون عروس
در آن نامه کان گوهر سفته راند         بسی گفتنیهای ناگفته ماند
اگر هر چه بشنیدی از باستان         بگفتی دراز آمدی داستان
نگفت آنچه رغب پذیرش نبود         همان گفت کز وی گزیرش نبود

همچنین برخی از ابیات نظامی با شاهنامه تطبیق دارد:

فردوسی:
چنان دان که شاهی و پیغمبری         دو گوهر بود در یک انگشتری

نظامی:
نزد خرد شاهی و پیغمبری         چو دو نگین است در انگشتری

فردوسی:
جهان را بلندی و پستی تویی         ندانم چی ای هر چه هستی تویی

نظامی:
همه نیستند آنچه هستی تویی         پناه بلندی و پستی تویی
آثار نظامی
خمسهٔ نظامی، به قلم سال ۱۵۲۴ در هرات، واقع در موزه هنرهای متروپولیتن نیویورک

اثر معروف و شاهکار بی‌مانند نظامی، خمسه یا پنج گنج است که در قلمرو داستان‌های غنایی امتیاز بسیار دارد و او را باید پیشوای این‌گونه شعر در ادب فارسی دانست. خمسه یا پنج گنج نظامی شامل پنج مثنوی است:

    * مخزن الاسرار، در بحر سریع، در حدود ۲۲۶۰ بیت مشتمل بر ۲۰ مقاله در اخلاق و مواعظ و حکمت. در حدود سال ۵۷۰ به اتمام رسیده است و از آن است این ابیات :

هر که تو بینی ز سپید و سیاه         بر سرکاری است درین کارگاه
جغد که شوم است به افسانه در         بلبل گنج است به ویرانه در
هر که درین پرده نشانیش هست         درخور تن قیمت جانیش هست


    * خسرو و شیرین، در بحر هزج مسدس مقصور و محذوف، در ۶۵۰۰ بیت، که به سال ۵۷۶ ه' .ق. نظمش پایان گرفته است. ابیات زیر در توصیف آب‌تنی شیرین از آنجاست:

چو قصد چشمه کرد آن چشمهٔ نور         فلک را آب در چشم آمد از دور
سهیل از شعر شکرگون برآورد         نفیر از شعری گردون برآورد
پرندی آسمان‌گون بر میان زد         شد اندر آب و آتش در جهان زد


    * لیلی و مجنون، در بحر هزج مسدس اخرب مقبوض مقصور و محذوف، در ۴۷۰۰ بیت. نظم این مثنوی به سال ۵۸۸ هجری به پایان رسیده است و از آنجاست:

مجنون چو حدیث عشق بشنید         اول بگریست، پس بخندید
از جای چو مار حلقه برجست         در حلقهٔ زلف کعبه زد دست
می‌گفت گرفته حلقه در بر         کامروز منم چو حلقه بر در


    * هفت پیکر (که آن را بهرام‌نامه و هفت گنبد نیز خوانده‌اند)، در بحر خفیف مسدس مخبون مقصور و محذوف، در ۵۱۳۶ بیت، در سرگذشت افسانه‌ای بهرام گور. از آن منظومه است در وصف ایران:

همه عالم تن است و ایران دل         نیست گوینده زین قیاس خجل
چونکه ایران دل زمین باشد         دل ز تن به بود یقین باشد
میانگیز فتنه میافروز کین         خرابی میاور در ایران زمین
تو را ملکی آسوده بی داغ و رنج         مکن ناسپاسی در آن مال و گنج


    * اسکندرنامه، در بحر متقارب مثمن مقصور و محذوف، در ۱۰۵۰۰ بیت، مشتمل بر دو بخش شرفنامه و اقبالنامه که در حوالی سال ۶۰۰ به اتمام رسیده است. و از آنجاست این ابیات در مرگ دارا:

سکندر چو دانست کآن ابلهان         دلیرند بر خون شاهنشهان
پشیمان شد از کرده پیمان خویش         که برخاستش عصمت از جان خویش
چو در موکب قلب دارا رسید         ز موکب روان هیچکس را ندید
تن مرزبان دید در خاک و خون         کلاه کیانی شده سرنگون
برخی انتساب‌ها با انگیزهٔ سیاسی

یکی از پژوهشگران جمهوری آذربایجان بیتی را به نظامی منسوب کرد[۲۶] که از دید فنی (قافیه) نادرست است و در هیچ نسخهٔ خطی وجود ندارد. همچنین در ادبیات پارسی و فرهنگ ایرانی همواره گرگ جانوری خونخوار و دَدمنش به شمار آمده است. بیت جعلی مورد نظر(که بدون هیچ بیت پیشین و پسین جعل شده است) چنین است[۲۷].
پدر بر پدر، مر مرا ترک بود         به فرزانگی هر یکی گرگ بود

نظامی در ابیات راستینش نیز گرگ را حیوانی نادان و وحشی معرفی میکند و آن را کمتر از شیر و روبه میداند:
ز آن بر گرگ روبه راست شاهی         که روبه دام بیند گرگ ماهی

یا:
به وقت زندگی رنجور حالیم         که با گرگان وحشی در جوالیم

یا:
پیامت بزرگست و نامت بزرگ         نهفته مکن شیر در چرم گرگ

یا:
روباه ز گرگ بهره زان برد         کین رای بزرگ دارد آن خرد


با وجود اینکه تمامی آثار نظامی گنجوی پارسی هست[۲۸]، قوم‌گرایان پانترکیست دیوان یک شاعر دیگر به نام نظامی قونوی (از دوران حکومت عثمانی)[۲۹] را به نظامی گنجوی منسوب میکنند[۳۰]ای داستان‌سرایی در ادب فارسی شناخته شده است.[۲]

جلال‌الدین محمد بلخی معروف به مولوی (‎۶ ربیع‌الاول ۶۰۴، بلخ[۱] یا وخش[۲] - ۵ جمادی‌الثانی ۶۷۲ هجری قمری، قونیه) از مشهورترین شاعران فارسی‌زبان ایرانی‌تبار[۳] است. نام کامل وی «محمد ابن محمد ابن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی» بوده و در دوران حیات به القاب «جلال‌الدین»، «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» نامیده می‌شده‌است. در قرن‌های بعد (ظاهراً از قرن ۹) القاب «مولوی»، «مولانا»، «مولوی رومی» و «ملای رومی» برای وی به کار رفته‌است و از برخی از اشعارش تخلص او را «خاموش» و «خَموش» و «خامُش» دانسته‌اند. زبان مادری وی پارسی بوده است
مولوی خود زادهٔ بلخ یا وخش بود در خراسان بزرگ (که اکنون بخش‌هایی از آن واقع در افغانستان و تاجیکستان است)، و در زمان تصنیف آثارش (همچون مثنوی) در قونیه در دیار روم (واقع در ترکیهٔ امروزی) می‌زیست. با آنکه آثار مولوی به عموم جهانیان تعلق دارد، ولی ایرانیان و پارسی زبانان بهرهٔ خود را از او بیشتر می‌دانند، چرا که آثار او به زبان پارسی سروده شده، و از محیط فرهنگ ایرانی بیشترین تاثیر را پذیرفته‌است. داستانهای مثنوی عموما با فرهنگ ایران آن روزگار منطبق بوده‌است. داستان کبودی زدن قزوینی نمونه‌ای بارز از اینگونه تاثیر فرهنگی ایران بر مثنوی و مولوی است.[۵]
پارسی گو گرچه تازی خوشتر است         عشق را خود صد زبان دیگر است

آثار مولانا تأثیر زیادی روی ادبیات و فرهنگ ترکی نیز داشته‌است. دلیل این امر این است که اکثر جانشینان مولوی در طریقه صوفی‌گری مربوط به او از ناحیه قونیه بودند و آرامگاه وی نیز در قونیه است.[۶]

دو پايم خسته از رنج دويدن
به خود گفتم كه در اين اوج ديگر
صدايم را خدا خواهد شنيدن
به سوي ابرهاي تيره پر زد
نگاه روشن اميدوارم
ز دل فرياد كردم كاي خداوند
من او را دوست دارم دوست دارم
صدايم رفت تا اعماق ظلمت
بهم زد خواب شوم اختران را
غبار آلوده و بي تاب كوبيد
در زرين قصر آسمان را
ملائك با هزاران دست كوچك
كلون سخت سنگين را كشيدند
ز طوفان صداي بي شكيبم
به خود لرزيده در ابري خزيدند
ستونها همچو ماران پيچ در پيچدرختان در مه سبزي شناور
صدايم پيكرش را شستوش داد
ز خاك ره درون حوض كوثر
خدا در خواب رويا بار خود بود
بزير پلكها پنهان نگاهش
صدايم رفت و با اندوه ناليد
ميان پرده هاي خوابگاهش
ولي آن پلكهاي نقره آلود
دريغا تا سحر گه بسته بودند
سبك چون گوش ماهي هاي ساحل
به روي ديده اش بنشسته بودند
صدا صد بار نوميدانه برخاست
كه عاصي گردد و بر وي بتازد
صدا مي خواست تا با پنجه خشم
حرير خواب او را پاره سازد
صدا فرياد مي زد از سر درد
بهم كي ريزد اين خواب طلايي
من اينجا تشنه يك جرعه مهر
تو آنجا خفته بر تخت خدايي
مگر چندان تواند اوج گيرد
صدايي دردمند و محنت آلود
چو صبح تازه از ره باز آمد
صدايم از صدا ديگر تهي بود
ولي اينجا به سوي آسمانهاست
هنوز اين ديده اميدوارم
خدايا صدا را ميشناسي
من او را دوست دارم دوست دارم

مث اون موج صبوري آه وفاداره به دريا
تو مهي مثل حقيقت مهربوني مث رويا
چه قدر تازه و پاآي مث ياساي تو باغچه
مث اون ديوان حافظ آه نشسته لب طاقچه
تو مث اون گل سرخي آه گذاشتم لاي دفتر
مث اون حرفي آه ناگفته مي مونه دم آخر
تو مث بارون عشقي روي تنهايي شاعر
تو همون آبي آه رسمه بريزن پشت مسافر
مث برق دو تا چشمي توي يك قاب شكسته
مث پرواز واسه قلبي آه يكي بالاشو بسته
مث اون مهمون خوبي آه ميآد آخر هفته
مث اون حرفي آه از ياد دل و پنجره رفته
مث پاييزي وليكن پري از گل هاي پونه
مث اون قولي آه دادي گفتي يادش نمي مونه
تو مث چشمه آبي واسه تشنه تو بيابون
تو مث يه آشنا تو غربت واسه يه عاشق مجنون
تو مث يه سرپناهي واسه عابر غريبه
مث چشماي قشنگي آه تو حسرت يه سيبه
چشمه ي چشماي نازت مث اشك من زلاله
مث زندگي رو ابرا بودنت با من محاله
يك روزي بيا تو خوابم بشو شكل يك ستاره
توي خواب دختري آه هيچ آس و جز تو نداره
تو يه عمر مي درخشي تو يه قاب عكس خالي
اما من چشمام رو دوختم به گلاي سرخ قالي
دل تو يه آسمونه دل تنگ من زميني
مي دونم عوض نمي شي تو خودت گفتي هميني
تو مث اون آسي هستي آه ميره واسه هميشه
التماسش مي آني آه بمون اون ميگشه نميشه
مث يه تولدي تو مث تقدير مث قسمت
مث الماسي آه هيچ آس واسه اون نذاشته قيمت
مث نذر بچه هايي مث التماس گلدون
مث ابتداي راهي مث آينه مث شمعدون
مث قصه هاي زيبا پري از خواباي رنگي
حيفه آه پيشم نمونن چشاي به اين قشنگي
پر نازي مث ليلي پر شعري مث نيما
ديدن تو رنگ مهره رفتن تو رنگ يلدا
بيا مثل اون آسي شو آه يه شب قصد سفر آرد
ديد يارش داره ميميره موند ش و صرف نظر آرد
تو مث بادبادك من آه يه روز رفت پيش ابرا
بي خبر رفتي و خواستي بمونم تنهاي تنها
تو مث دفتر مشقم پر خطاي عجيبي
مث شاگرداي اول آمي مغرور و نجيبي

الهی به حرمت ان نام که تو خوانی و به حرمت ان صفت که تو چنانی دریاب که می توانی

الهی عمر خود به باد کردم و بر تن خود بیداد کردم گفتی و فرمان نکردم درماندم  و درمان نکردم

الهی عاجز و سرگردانم نه انچه دارم دانم  ونه انچه دانم دارم

الهی اگر تو مرا خواستی من ان خواستم که تو خواستی

الهی به بهشت و حور چه نازم مرا دیده ای ده که بهشتی سازم

الهی در دل های ما جز تخم محبت مکار و بر جان های  ما الطاف و مرحمت خود منگار و بر کشت های ما جز باران رحمت خود مبار به لطف ما را دست  گیر و به کم پای دار الهی حجاب خا از راه بدار و ما را به ما مگذار

خواجه عبداله انصاری

 بيست ويکم آبان ماه سال 1276 مصادف با 11 نوامبر 1897 در يکي از مناطق کوه البرز در منطقه اي به نام يوش، از توابع نور مازندران، ديده به جهان گشود.
او 62 سال زندگي کرد و اگرچه سراسر عمرش در سايه ي مرگ مدام و سختي سپري شد ...

مهدی اخوان ثالث، از برجسته ترین شاعران معاصر ایران، متخلص به م امید، در سال 1307 در توس نو ( مشهد) به دنیا آمد و چهارم شهریور سال 1369 در تهران درگذشت.
وی در سال 1326 از هنرستان صنعتی دیپلم آهنگری گرفت و در سال 1327 به تهران آمد و معلم شدر دهه سی شمسی وارد مبارزات سیاسی شد

و به زندان افتاد.
مهدی اخوان ثالث نخستین دفتر شعرش را با عنوان ارغنون در سال 1330 منتشر کرد.
من نه سبک شناس هستم نه ناقد …. من هم از کار نیما الهام گرفتم و هم خود برداشت داشته ام…. شاید کوشیده باشم از خراسان دیروز به

مازندران امروز برسم…

مهدی اخوان ثالث

اگرچه اخوان در دهه بیست فعالیت شعری خود را آغاز کرد، اما تا زمان انتشار سومین دفتر شعرش، زمستان، در سال 1336، در محافل ادبی آن

روزگار شهرت چندانی نداشت.
مهارت اخوان در شعر حماسی است. او درونمایه های حماسی را در شعرش به کار می گیرد و جنبه هایی از این درونمایه ها را به استعاره و

نماد مزین می کند.
به گفته برخی از منتقدان، تصویری که از م . امید در ذهن بسیاری به جا مانده این است که او از نظر شعری به نوعی نبوت و پیام آوری

روی آورده و از نظر عقیدتی آمیزه ای از تاریخ ایران باستان و آراء عدالت خواهانه پدید آورده است و در این راه گاه ایران دوستی او جنبه

نژاد پرستانه پیدا کرده است.
اما اخوان این موضوع را قبول نداشت و در این باره گفته است: “من به گذشته و تاریخ ایران نظر دارم. من عقده عدالت دارم، هر کس

قافیه را می شناسد، عقده عدالت دارد، قافیه دو کفه ترازو است که خواستار عدل است…. گهگاه فریادی و خشمی نیز داشته ام.”

اخوان از نگاه دیگران

ويكتور ماري هوگو، داستان نويس ، شاعر و نمايشنامه نويس برجسته فرانسوي است.آثار او به بسياري از افكار سياسي و هنري رايج در زمانخويش اشاره دارد . ويكتور ماري هوگو، داستان نويس ، شاعر و نمايشنامه نويس برجسته فرانسوي در 26 فوريه 1802 ميلادي در "بزانسون " بدنيا آمد و در 22 مي 1885 ميلادي چشم از جهان فرو بست . او شخصيت برجسته ادبي در قرن 19 ميلادي و نماينده پيشتاز و مدافع مكتب رمانيتسم بود . هوگو در جواني محافظه كار بود ، بعدها به شدت درگير امور سياسي جمهوري خواهانه شد . آثار او به بسياري از افكار سياسي و هنري رايج در زمان خويش اشاره دارد . با اين حالي در جوامع انگليسي زبان دو رمان اصلي او بسيار مشهور و شناخته شده است . گوژپشت نوتردام (1833) و بينوايان (1862) .

دسته نوشته های من

روشنفکر کیست؟باید چگونه دیدی داشته باشیم تا روشن فکر باشیم  چرا و چگونه  بعضی روشن فکران از نظریه خود عقب نشینی می کنند

ایا روشن فکر بودن خطر دارد؟

شاید از زمان قاجار روشنفکری وارد جامعه شد  و در زمان انقلاب به اوج خود رسید . روشن فکرانی که در زمان پهلوی حضور داشتن و در کشورهای اروپایی  و یا د رلبنان و مصر تحصیل کرده بودند و به قولی بورسیه بودند

افرادی که دیدگاه مذهبی داشتند و اغلب در خانواده هایی سر شناس و مذهبی حضور داشتند

افرادی که شما از من بهتر میشناسید

ان ها با دیدگاه جدید در زمان خود می نگریستند و خواستشان ازادی  و بهتر شدن زندگی مردم بود

ایا به ان ازادی رسیدند؟

دسته نوشته های من

روشنفکر کیست؟باید چگونه دیدی داشته باشیم تا روشن فکر باشیم  چرا و چگونه  بعضی روشن فکران از نظریه خود عقب نشینی می کنند

ایا روشن فکر بودن خطر دارد؟

شاید از زمان قاجار روشنفکری وارد جامعه شد  و در زمان انقلاب به اوج خود رسید . روشن فکرانی که در زمان پهلوی حضور داشتن و در کشورهای اروپایی  و یا د رلبنان و مصر تحصیل کرده بودند و به قولی بورسیه بودند

افرادی که دیدگاه مذهبی داشتند و اغلب در خانواده هایی سر شناس و مذهبی حضور داشتند

افرادی که شما از من بهتر میشناسید

ان ها با دیدگاه جدید در زمان خود می نگریستند و خواستشان ازادی  و بهتر شدن زندگی مردم بود

ایا به ان ازادی رسیدند؟

پرفسور ایلیف مدیر موزه لیورپول انگلستان :
در جهان امروز بارزترین شخصیت جهان باستان کورش شناخته شده است . زیرا نبوغ و عظمت او در بنیانگذاری امپراتوری چندین دهه ای ایران مایه شگفتی است . آزادی به یهودیان و ملتهای منطقه و کشورهای مسخر شده که در گذشته نه تنها وجود نداشت بلکه کاری عجیب به نظر می رسیده است از شگفتی های اوست .

دکتر هانری بر دانشمند فرانسوی – تمدن ایران باستان :
این پادشاه بزرگ یعنی کورش هخامنشی برعکس سلاطین قسی القب و ظالم بابل و آسور بسیار عادل و رحیم و مهربان بود
زیرا اخلاق روح ایرانی اساسش تعلیمات زردشت بوده. به همین سبب بود که شاهنشاهان هخامنشی خود را مظهر صفات (خشترا) می شمردند و همه قوا و اقتدار خود را از خدواند دانسته و آنرا برای خیر بشر و آسایش و سعادت جامعه انسان صرف می کردند .

آلبر شاندور – کورش بزرگ :
شاهنشاهی ایران که پایه گذار او کورش بزرگ است به هیچ وجه بر اساس خشنونت پی ریزی نشد . بلکه عکس آن صادق است زیرا با رعایت حقوق مردمان پایه گذاری شد . پارسیها با مساعدت یکدیگر و به یاری پادشاهان مقتدر خود عظمت وشکوهی را در تاریخ به جای گذاشته اند که نشانه نبوغ و نژاد پاک آنان است . نژادی که حماسه آنان را همچون آفتابی در تاریکی نشان میدهد . آنان درخششی در جهان از خود به جای گذاشته اند که برای آیندگان نیز خواهد ماند

سلام بر لحظه‏هایی که تو را آوردند!

سلام بر لب‏های رسول اللّه‏ که میلاد تو را به درگاه پروردگار، سبحه گفت و نام یگانه‏ات را از دست جبرئیل گرفت و در گوش عصمتت زمزمه کرد!

سلام بر لبخند سرافراز علی علیه‏السلام ، که در طلوع تو اتفاق افتاد!

سلام بر تو، امامتِ فردای پس از علی!

سلام بر تو، شباهتِ بی‏شائبه محمدی!

سلام بر اقیانوس کرامت و سخاوتی که از دامان «کوثر» و «ابوتراب» برخاست.

ا خدا هست و خدایی می کند، مجتبی مشکل گشایی می کند.

مهمانی حق چه باصفا شد

میلاد امام مجتبی شد

(این عید بر عاشقان مبارک)

ماه رحمت، سفره اش گسترده شد

زنده از فیضش جهان مرده شد

آسمان پرگشته از شادی و شور

آمده از لطف حق میلاد نور

میلاد حسن(ع) خسرو دین است امشب

شادی و سرور مؤمنین است امشب

از یمن قدوم مجتبی(ع) طاعت ما

مقبول خداوند مبین است امشب

میلاد نور، در نیمه ی ماه نور، بر عاشقان نور مبارکباد.

شمس عفت زگریبان، قمر آورده برون

نخله ی فاطمه، اول ثمر آورده برون

بوالحسن را حسنی داده خداوند و حسن

از افق، رخ پی اهل نظر آورده برون

آمد آن ماه که ماه رمضان کرد دو نیم

چون نبی معجز شق القمر آورده برون

ولادت باسعادت کریم اهل بیت، امام حسن مجتبی(علیه السلام) مبارک

کشوری خاص

ما که دانشگاه را به دو قسمت می کنیم ما که رشته ها یش را تعیین می کنیم مدرسه را زنانه مردانه و دانشگاه را  ازاد  میکنیم اما با ترس دم در ان میزنیم

دختر را یرای پسر هیولا میکنیم ولی در دانشگاه در کنارش در اوج غریضه ها مینشینیم

از اموزش های جنسی پرهیز میکنیم  و بد می دانیم

جامعه را بسته نگه می داریم و باز شدن دریچه را بد میبندیم دریچه ای به سوی اینده   ماهواره ها را بد می دانیم ولی در خلوت ...

غیرت را ناموس میدانیم ولی کشور  را  نه              کشوری که گذشته اش  کوروش را داشت

هویت برای ما یه تخته سنگه شکستس

(مثلی می زنیم که می گوید: دیگی  که واسه من نجوشه سر سگه به توشه)

ایران را رها کردیم و وشدیم  عرب  سرمایه را بردیم عرب  و امروز دنبال خلیج فارس میگردیم

فرصت برای جوانان نیست امکاناتش نیست اما هزاران چیز از جوان میخواهیم

هزاران رشته را نادیده می گیریم  و دنبال شغل هستیم

ورزش را نادیده می گیریم ولی مدالش را می خواهیم

دنیا را برای خود و اخرت را برای ........میخواهیم

خيام اگر ز باده مستي خوش باش
با ماهرخي اگر نشستي خوش باش
چون عاقبت کار جهان نيستي است
انگار که نيستي چو هستي خوش باش

استادي در شروع کلاس درس ليواني پر از آب به دست گرفت ... آن را بالاتر برد تا همه بتوانند آن را ببينند ... سپس از دانش آموزان پرسيد : به نظر شما وزن اين ليوان چقدر است ؟ دانش آموزان پاسخ دادند : ?? گرم? ??? گرم و ...

استاد گفت : من هم بدون وزن کردن نمي توانم بفهمم وزن اين ليوان چقدر است ! ... اما سوال من اين است : به نظر شما اگر من اين ليوان را چند دقيقه به همين صورت نگه دارم چه اتفاقي مي افتد ؟

دانش آموزان گفتند که هيچ اتفاقي نمي افتد !

استاد پرسيد : خوب ... اگر يک ساعت اين را نگه دارم چه اتفاقي مي افتد ؟ ... يکي از دانش آموزان در جواب گفت : دستتان کم کم خسته مي شود ...

استاد : درست است ... حالا اگر يک روز تمام نگه دارم چه ؟ ... شاگرد ديگري جسارتا گفت : دستتان بي حس مي شود و عضلاتتان به شدت تحت فشار قرار مي گيرند و فلج مي شويد !

همه دانش آموزان خنديدند ...

استاد گفت : خيلي خوب است ... ولي آيا در اين مدت وزن ليوان تغيير کرده است ؟ ... شاگدان جواب دادند : نه !

استاد : پس چه چيزي باعث درد و فشار روي عضلات مي شود ؟ ... من چه بايد بکنم ؟

شاگردان گيج شدند ... يکي از آنان گفت ليوان را زمين بگذاريد

استاد گفت دقيقا ... مشکلات زندگي هم همينطور است ! .... اگر آن ها را چند دقيقه در ذهنتان قرار دهيد اتفاقي نمي افتد ... اگر مدت طولاني تري به آنان فکر کنيد کم کم به درد خواهند آمد

اگر بيشتر از آن نگه داريد? فلجتان مي کنند و ديگر قادر به انجام کاري نخواهيد بود

فکر کردن به مشکلات زندگي مهم است اما مهم تر آن است که آنها را هر شب? پيش از خواب? آن ها را زمين بگذاريد ...

به اين ترتيب تحت فشار قرار نمي گيريد ... هر روز صبح سر حال و قوي بيدار مي شويد و قادر خواهيد بود از عهده ي هر مساله و چالشي که برايتان پيش مي آيد? برآييد ... !